4 tipologjitë e ndryshme të prindërimit

Karakteristikat dhe efektet e tyre.

Çfarë janë tipologjitë e prindërimit?

Tipologjitë e prindërimit përdoren në psikologji sot bazuar në studimet e Znj. Diana Baumrind, një psikologe e zhvillimit. Ajo vuri re se te parashkollorët shfaqeshin tre tipologji sjelljesh. Çdo tipologji sjellje korrespondonte me një tipologji prindërimi dhe bazuar në vëzhgime, intervista e analiza të shumta Baumrind identifikoi tre tipologji prindërimi: autoritare, autoritar, si dhe tolerant në vitin 1967.

Ndërkohë që Maccoby dhe Martin në 1983 i zgjeruan këto studime duke përdorur korniza dy dimensionale. Ata theksuan dallimin duke zgjeruar konceptin e tipologjisë tolerante të prindërimit në dy nënkategori: tolerant dhe i paangazhuar.

Këto 4 kategori prindërimi shpesh herë njihen si stili i prindërimit Baumrind apo Maccoby.

Çfarë do të thonë?

Kategoritë e prindërimit bazohen në dy dimensione:

• Kërkesat i referohet kontrollit që prindërit ushtrojnë në sjelljen e fëmijëve dhe kërkesës për maturi.
• Përgjigja i referohet se sa pranojnë prindërit dhe janë sensitive ndaj kërkesave zhvillimore dhe emocionale të fëmijëve.

Pse është e rëndësishme: 50 vite studime mbi 14.5 milion binjakë treojnë se gjenetika dhe mjedisi rrethues ndikon në mënyrë të barabartë te njeriu.

Stili i prindërimit ndikon në mjedisin rrethues në botën e fëmijës.

Udhëheqës

Stili i Prindërimit	Rezultati i lidhur
Ngrohtë dhe reagues	Performacë e lartë akademike
Rregulla të qarta	Vetbesim
Pritshmëri të larta	Aftësi sociale
Tregon mbështetje	Më pak probleme mendore
Vlerësonë pavarsinë	Më pak shkelje të rregullave

 

Autoritar

Stili i Prindërimit	Rezultati
Jo reargues	Rezultat më i ulët akademik
Rregulla Strikte	Mungese vetvlerësimi
Pritshmëri të larta	Mungesë në aftësi sociale
Pritshmëri për bindje ndaj rregullave	Probleme emocionale
–	Abuzim drogë/alkool
–	Thyerje e rregullave.

 

Tolererant

Stili i Prindërimit	Rezultati
Ngrohtë dhe reagues	Sjellje impulsive
Pak ose aspak rregulla	Egocentrik
Tolerues	Pak zhvillim i aftësive sociale
Butë	Marrëdhënie problematike

 

Neglizhent

Stili i prindërimit	Rezultati
I ftohtë dhe jo reagues	Sjelle impulsive
Nuk ka regulla	Sjellje e keqe
Papërfshirë	Abuzim me drogë/alkool
indiferent	vetvrasje

Po a nuk janë fëmijët të ndryshëm?- Po fëmijë të ndryshëm kanë nevojë për praktika të ndryshme prindërimi por jo një stil të ndryshëm prindërimi. Është një spektrum pra ti mund të jesh i ngrohtë, ose më pak i ngrohtë. Mund të jesh më pak kërkues dhe të vazhdosh të kërkosh.

Nga psikologët mënyra më e mirë e prindëritmit sugjerohet authoritative , pra mënyra e parë në grafikun tonë.

Rezultatet nga kategoritë e ndryshme të prindërimit

Prindërimi udhëheqës

Kërkesa të larta, reagim i lartë

Prindërit: kanë pritshmëri të larta për arritjet dhe maturinë por në të njëjtën kohë shfaqin ngrohtësi dhe reagojnë. Këta prindër vendosin rregulla dhe përforcojnë limite përmes bisedave të hapura duke përdorur arsyen. Ata shfaqin afeksion, mbështetje dhe inkurajojnë pavarsinë. Ky stil prindërimi njihet ndryshe dhe si prindërimi demokratik.

Fëmijët:

• Duken të lumtur dhe të plotësuar
• Janë më të pavarrur
• Arrijnë rezultate të larta akademike
• Kanë vetvlerësim
• Ndërveprojnë me moshatar duke shfaqur aftësi sociale
• Kanë gjëndje më të mirë mëndojre-vërehet raste më pak të depresionit, ankthit, vetvrasjes, shkeljes së rregullave dhe abuzimit me drogë e alkool.
• Shfaqin më pak tendenca të dhunës.

Prindërimi Autoritar

Kërkesa të larta, reagim i ulët.

Edhe përse emrat janë të ngjashëm ka diferenca esenciale tek të dy këto kategoritë. Ndëkohë që të dyja kanë pritshmëi të larta, prindërit autoritar presin bindje të verbër ndaj arsyes ‘’sepse thash unë’’. Këta prindër përdorin disiplinë të fortë dhe shpesh herë dënime për të kontrolluar sjelljen e fëmijës.

Ata janë jo reargues ndaj kërkesave të fëmijëve. Ndërkohë që te fëmijët vihen re:

• Tregojnë mungesë lumturie
• Janë më pak të pavarur
• Kanë mungesë vetbesimi
• Shfaqin sjellje problematike
• Nuk kanë rezultate të larta akademike
• Kanë problematika në aftësi sociale
• Janë më të rrezikuar ndaj problemeve mendore

Kategoria e prindërit tolerues:

Kërkesa të ulëta por reagim i lartë

Këta lloj prindër vendosin shumë pak rregulla dhe limite dhe përpiqen ti shmangen përforcimit të rregullave. Prindërit shfaqin ngrohtësi dhe tolerancë por nuk preferojnë të refuzojnë apo zhgënjejnë fëmijët.

Fëmijët:

• Nuk ndjekin dot rregullat
• Kanë pak vetkontroll
• Shfaqin tendenca të jenë egocentric
• Kanë probleme në marrdhëniet që krijojnë dhe në ndërveprim social

Kategoria e prindërimit neglizhues

Pak pritshmëri, pak reagim

Prindërit neglizhues nuk vendosin limite apo kanë standarte të larta. Ata janë indifferent ndaj kërkesave të fëmijëve dhe të papërfshirë në jetën e tyre. Këta lloj prindërish kanë tendencë të kenë problematika në vetvete si depresioni, abuzim fizik, apo kanë qënë vet pre e prindërimit neglizhues.

Fëmijët  e tyre:

• Janë implusiv
• Nuk menaxhojnë dot emocionet
• Kanë probleme me shkeljen e rregullave apo varësinë
• Kanë prirje më shumë për depresion gjatë adoleshencës.

Kush është më efektivi?

Dekada studime kanë treguar se prindërimi i kategorisë së parë është i lidhur me rezultatet më të mira te fëmijët. Prandaj konsiderohet dhe më i sugjeruara prej psikologëve dhe psikatërve.
Ky klasifikim i kategorive të prindërimit është studiuar mbi 25 vjet në shtete të ndryshme.