Simptomat, trajtimi dhe mbështetja që i duhet dhënë nënave të reja që janë prekur prej saj.
Pasja e një fëmijë është e vështirë, sadoqë mezi ke pritur apo sa dashuri ke për fëmijën tënd. Duke marrë në konsideratë mungesën e gjumit, përgjegjësitë e reja dhe koha e munguar ndaj dedikimit të vetes nuk është habi që shumë nëna të reja ndihen sikur janë në një luhatje të thelle emocionale. Mërzitja pas lindjes është normale, por nëse simptomat e tua nuk largohen brënda disa javëve, apo shtohen ju mund të jeni duke vuajtur nga depresioni post partum. Për ta kuptuar më mirë se çfarë është lëxo më poshtë:
A është luhatje emocionale apo depresioni post-partum?
Sapo ke lindur dhe pret që të jesh duke shijuar statusin e nënës së re. Nga ti pritet që të festosh ardhjen e të voglit me familjarët dhe miqtë, por në vënd të festës ty të vjen për të qarë. Ishe përgatitur për gëzim dhe emocion por jo për lodhje, ankth, dhe mërzitje. Mund të mos e kesh pritur por depresioni apo ankthi dhe luhatjet e emocionit janë të zakonshme të nënat e reje, aq të zakonshme sa në fakt i kanë dhëne emrin e tyre: baby blu.
Shumica e grave përjetojnë të paktën disa nga simptomat direkt pas lindjes. Është një ndjenjë e fuqizuar nga ndryshimi i menjëherëshëm në hormone pas lindjes, stresi, izolimi, mungesa e gjumit dhe lodhja. Mund të ndihesh sikur të vjen për të qarë, e tejlodhur apo tepër emocionale. Zakonisht kjo do të filloj brënda ditëve të para pas linjdes, do të ketë pikun rreth një jave pas dhe do të largohet nga java e dytë paslindjes.
Shenjat dhe simptomat e depresionit post partum
Ndryshe nga « baby blu » depresioni post partum është një problem më serioz i cili nuk duhet neglizhuar. Por është tepër e lehtë t’i ngatërrosh me njëra-tjetrën.
Në fillim, depresioni post partum i ngjan mërzitjes tipike pas lindjes. Në fakt ato kanë aq simptoma të përbashkëta përfshirë luhatje të thelle të emocioneve, faza ku ke nevojë të qash, mërzitje, pagjumsi dhe acarim por diferenca është se me depresionin post partum këto simptoma janë në një shkallë më të thellë (si p.sh mendimi vetvrasje apo paaftesie për tu kujdesur për të porsalindurin) të cilat zgjasin për një kohë të gjatë.
- Mund të shohësh veten se po largohesh nga partneri apo nuk po mund të krijosh lidhjen e dëshiruar me bebin.
- Kupton se ankthi është përtej kontrollit tënd duke të ndikuar te gjumi , edhe kur bebi fle , largon oreksin.
- Mund të kesh ndjesi të fajit apo të mungesës së fortë të vlersimit ndaj vetes, mund të fillosh të lidhësh shumë emocinone me vdekjen dhe mendimi se si do ishte po mos të jetoje.
Të gjitha këto janë shënja të depresionit postpartum. Në shkallën e njohur të Edinburg është një mjet i hartuar për të kuptuar nëse vuani nga depresioni.(shkruani në google Edinburgh Postnatal Depresion Scale). Ndiqi me kujdes udhëzimet dhe një shifër më e madhe se 13 sugjeron se keni nevojë të takoni doktorin mbi këtë gjëndje.
Faktorët e rrezikut për depresionin post-partum
Disa faktorë mund tju rrezikojnë më shumë për depresionin post partum: më i rëndësishmi është një histori e mëparshme me këtë fenomen për disa ka ndodhur me lindjen e fëmijës së parë dhe ka një potencial prej 30-50% të ripërsëritet. Tjetër është historik i vuajtjes ndaj depresionit jo të lidhur me shtatzaninë. Faktorë të tjerë përshijnë faktor stresues shoqëror si p.sh mungesa e mbështetjes, qënia në një marrëdhenie abuzive dhe varfëria. Rreziku gjithashtu është më i lartë për femrat që ndalojnë direkt mjekimet e mëparshme për efekt të shtatzanisë.
Shenjat dhe simptomat e psikozës post partum
Psikoza post partum është e rrallë por një çregullim tepër serioz që mund të zhvillohet pas lindjes karakterizuar nga humbja e kontaktit me realitetin. Për shkak të rrezikut të lartë ndaj vetvrasjes apo vrasjes së fëmijës, hospitalizimi kërkohet për të mbajtur nënën dhe foshnjen të sigurt.
Kjo gjëndje zhvillohet menjëherë zakonisht brënda dy javëve të lindjes e disa herë brënda 48 orëve. Simptomat përfshijnë:
- Halucinacione (dëgjon zëra apo shikon gjëra që s’janë të vërteta)
- Deluzioni (besimi irracional apo paranojak)
- Ankth dhe acarim ekstrem
- Mendime apo veprime vrasje
- Konfuzion dhe çregullim
- Luhatje të menjëhershme të emocionit
- Sjellje të çuditshme
- Paaftësia apo mungesa e dëshirës për të ngrëne e fjetur
- Mendime për të lënduar apo vrarë foshnjen
Psikoza postpartum duhet konsideruar si një urgjencë mjekësore dhe duhet shkuar menjëherë te mjeku!
Por për nënat që kanë shfaqur shënjat e depresionit post-partum ju këshillojmë si më poshtë:
Këshilla 1: krijo një lidhje të sigurtë me foshnjen.
Nënat kanë nëvojë për lidhjen e sigurt emocionale me foshnjet e tyre po aq shumë sa dhe këta të fundit e kanë me nënën. Kohezioni i trurit të bebit tënd varet nga kjo lidhje jo verbale që përfiton dhe duke lëshuar endomorinat që të ndihmojnë të ndihesh më e lumtur dhe me vetbesim si nënë.
Nënat me depresionin postpartum ndërveprojnë më pak me bebet e tyre dhe kanë më pak mundësi ti japing gji, luajnë apo ti lexojnë foshnjes. Ato mund të jenë dhe jo konsistente me kujdesin ndaj foshnjes.
Mund të jenë të dashura dhe të kujdesura në periudha ta ndryshme por në raste të tjera mund të reagojnë negativisht apo mos kenë reagime. Kjo luhatje ndikon në proçesin e lidhjes mës nënës dhe foshnjes. Ky proçes emocional njohur si lidhja është më e rëndësishmja te foshnja.
Një lidhje e sigurt formohet kur nëna i përgjigjet me ngrohtësi dhe është konsistente ndaj nevojave fizike dhe emocionale të foshnjes së saj. Kur bebi qan, nëna reagon direkt për ta qetësuar. Nëse bebi qesh nëna ja kthen. Në esencë nëna dhe bebi janë sinkron. Ata i njohin dhe i përgjigjen shënjave emocionale të njëri-tjetrit.
Këshilla nr 2: Mbështetu te të tjerët dhe kërko ndihmë
Njerëzit janë qënie sociale. Kontakti pozitiv social largon stresin më shpejtë dhë në mënyrë më efiçente se metodat e tjera. Historikisht nga perspektiva evolucionare, nënat e reja marrin ndihmë nga ata që i rrethojnë kur kujdesen për vetën dhe foshnjen pas lindjes. Në botën e sotshme, nënat e reja shpesh herë e gjejnë vetën vetëm, të tejlodhura dhe vetmuara dhë në nevojë për kontaktin me një adult. Ja disa idera për t’ju ndihmuar me këtë:
Prioritet kanë lidhjet e tua. Kur ndihesh e mërzitur apo vunerabël është e rëndësishme të mbash kontakt me familjen dhe miqtë edhe nëse dëshira është për të qëndruar vetëm. Lejo që të dashurit te tu të dinë se për çfarë ke nevojë dhe si ke nevojë që të ndihmojnë.
Mos i mbaj gjërat të fshehta. Përtej ndihmës praktike nga miqtë dhe familjarë, ata mund të shërbejnë dhe si një vend ku ju mund të shfryheni. Tregojini atyre se çfarë po përjetoni të mirën dhe të keqen. Nuk ka rëndësi me kë bisedon për aq kohë sa personi është i gatshëm të dëgjojë pa ju gjykuar dhe t’ju ofroj mbështetje.
Ji më i hapur. Edhe nëse ke miq që të mbështesin duhet të marrësh në konsideratë të shohësh grupe me nëna të reja që po kalojnë të njëjtin tranzicion si ti. Është një siguri e madhe kur dëgjon dhe nëna të tjera tek ndajnë të njëjtat pasiguri, shqetësime apo ndjesi si ju.
Këshilla nr 3: Mos harro veten
Një nga gjërat që ndodh më zakonisht në përiudhën post partum është që harron të kujdesesh për vetën. Por sa më shumë të kujdesesh për mirëqënien mendore dhe fizike aq më mirë do të ndihesh.
Harroji punët e shtëpisë për tani – ti dhe foshnja juaj jeni prioriteti. Jepi vetes leje për tu përqëndruar tek vetja dhe tek foshnja.
Rigjeje rrugën drejtë ushtrimeve fizike. Studimet tregojnë se ushtrimet fizike janë po aq efektive sa ilaçet kur bëhët fjalë për depresionin. Sa më shumë të lëvizësh aq më mirë do të ndihesh. Nuk ka nevojë ta tejkalosh : një ecje prej 30min ju ndihmon pafund. Ushtrimet e streçing si yoga kanë treguar që janë një ilaç i mrekullueshëm.
Mos harro të flesh. Një 8 orarsh gjumë pa ndërpreje mund t’ju duken luks kur jëni me një të porsalindur por gjumi ndikon pafund te depresioni. Bëj çfarë të mundesh të flesh pak më shumë, kërko ndihmë nga bashkëshorti apo familjarë për tu kujdesur për bebin në mënyrë që të marrësh disa orë gjumë.
Vendos pak kohë për vetën për tu relaksuar apo pushuar nga detyrat e të qënit nënë. Gjej ato lukset e vogla dhe kujdesu për vetën si p.sh një dush i gjatë, një filxhan kafe apo një masazh.
Ushqimi është prioritet. Kur je në depresion ushqimi është e fundit që të vjen në mëndje por ajo çfarë ha ka impakt të madh në emocionet por dhe në cilësinë e qumshtit të gjirit prandaj përpiqu të hash shëndetshëm.
Dil në diell. 10-15min në diell shëtitje me bebin ju ndihmon pafund.
Këshilla nr 4: Gjej kohë për marrëdhënien me partnerin
Më shumë se ½ e divorceve ndodhin pas lindjes së fëmijës. Për shumë meshkuj dhe femra , marrëdhënia me partnerin është burimi primar i shprehjes së emocioneve apo ndërlidhjes sociale. Kërkesat dhe nevojat e një foshnje mund të ndikojnë dhe dëmtojnë marrëdhënien në çift nëse ju nuk gjeni pak kohë, energji ti kushtoni lidhjes suaj.
Mos paso fajin. Stresi dhe netët pagjum bashkë me përgjegjësinë mund të ju bëj të ndiheni të mposhtur dhe lodhur. Ju nuk mund t’ja shprehni foshnjes këtë e kështu është e lehtë t’ja nxjerrësh partnerit. Por në vënd të drejtimit të gishtit kujtohu që jeni partner dhe kështu duhet ti përballoni dhe sfidat e prindërimit si një ekip.
Mbaji linjat e komunikimit të hapura. Shumë gjëra ndryshojnë pas lindjes përfshirë dhe rolet dhe pritshmëritë. Për shumë çifte një burim konflikti është ndarja e detyrave të shtëpisë pas fëmijës dhe përgjegjësitë ndaj foshnjes. Është e rëndësishme për të biseduar mbi këto tema, sesa ti lëni të patrajtuara. Mos supozo se partneri e di se çfarë po mendoni apo çfarë keni nevojë.
Gjej pak kohë për lidhjen tuaj. Është esenciale të gjesh pak kohë për vetëm ju të dy për tu rilidhur. Por mos ushtro presion ndaj vetës për të qënë romatik apo aventurirer. Nuk ka nevojë të dilni në takim për të shijuar njëri-tjetrin. Edhe 15-20min vetëm me njëri tjetrin ju ndihmon.
Si të ndihmoni dikë që po vuan nga depresioni postpartum
Nëse partneri apo familjari juaj po vuan nga depresioni post partum mënyra më e mirë për ta ndihmuar është tëo frosh ndihmë. Lere të çplodhet nga detyrat e prindëritmit, tregohu se je një dëgjues i mirë , ji i durueshëm dhe i kuptueshëm.
